23 augustus - vondst propagandaballon

De plaatselijke politieagent, L. Wevers, maakte op 23 augustus 1941 onderstaand Proces-verbaal op 'in zake, het vinden van een ballon, dienende voor het strooien van pamfletten':
Heden morgen, 23 augustus 1941, te omstreeks 6 uur, bevond ik Lambertus, Hubertus, Wervers, agent van politie, mij nabij de Maasbrug, alhier, alwaar mij door een passerend wielrijder werd medegedeeld dat in de Weerd onder de gemeente Roermond, nabij den Donk in het weiland vermoedelijk een ballon hing. Vanaf de Maasbrug was door de nog heersende duisternis bedoelde ballon vaag te onderscheiden. Ik heb mij ter plaatse begeven en vond aldaar een met gas gevulde ballon, welke met een daaraan hangende inrichting voor het strooien van pamfletten aan den in zich bedoeld weiland bevindenden prikkeldraad was vast geraakt. Nadat ik het gas uit den ballon had laten ontsnappen heb ik dezen met de strooi-inrichting en de zich nog daarin bevindende pamfletten, waarvan een exemplaar hierbij gaat, overgebracht naar het bureau van politie alhier.

Hij geeft hier dus geen exacte beschrijving van de pamfletten die onder de ballon hingen.
In de engelse archieven is echter het 'Operations Record Book' van 'M-unit' bewaard gebleven. Deze eenheid was verantwoordelijk voor de verspreiding van propaganda pamfletten met behulp van ballonnen. In de lijsten uit dit Record Book staan alle uitgevoerde acties van deze eenheid beschreven, compleet met datum en pamfletnummer.

Augustus 1941 was een maand met de beste weersomstandigheden voor het verzenden van propagandamateriaal per ballon. Het Operations Record Book schrijft daarover:
'de winden waren gedurende deze maand erg gunstig voor operaties naar Nederland en België.'
'…… het aantal ballons (2835) is het grootste aantal behaald in enige maand tot nu toe. Een geschat gewicht van 9,88 ton pamfletten werd gedropt …… '.

Op 22 augustus zijn tussen 21.30 en 23.30 uur vanuit Birchington, Kent in Engeland slechts een drietal verschillende pamfletten per ballon verzonden.

Deze drie pamfletten waren allemaal bedoeld voor België. De steden Gent en Brussel waren het doelwit. Maar, zoals dat wel vaker voorkwam, was de windrichting toch net iets anders dan dat de Engelse meteorologen hadden voorspeld. Dit had tot gevolg dat op 23 augustus, in de vroege morgen uren, een van de losgelaten ballons voor België werd aangetroffen in de Weerd, 'nabij Den Donk', in Roermond! Dat is 325 km vanuit de plaats waarvandaan de ballon is opgestegen.

Ervan uitgaande dat de ballon rond 22.00 uur in Engeland was opgelaten, en dat de ballon ergens kort voor 06.00 uur werd aangetroffen in Roermond, dan heeft de ballon een snelheid gehad van tussen de 40 en 60 km/h. Dit klopt met wat bekend is over de snelheden die deze ballons konden halen.

Uit een ander engels archief is bekend dat van de genoemde pamfletten EH(B).211/7a en 8a in die nacht van elk pamflet ongeveer 100.000 exemplaren werden verzonden met deze ballonnen. Van het derde pamflet, EH(B)230, werden er slechts 20.000 exemplaren op deze manier gedropt. Het kan bij de in het proces verbaal beschreven pamfletten dan ook uitsluitend gaan om een van de drie pamfletten die voor de Belgen bestemd waren.

Daar het gebruikelijk was om onder iedere ballon een mix van meerdere soorten pamfletten te hangen, is het mogelijk dat onder deze ballon ook exemplaren van de twee andere typen pamflet aanwezig waren bij het verlaten van Engeland. Maar deze andere pamfletten zijn dan gedurende de reis als ballast gedropt vóór aankomst in Roermond. Dit is ook zeer waarschijnlijk daar in het Proces-verbaal slechts sprake is van 1 pamflet dat door de politieagent bij zijn proces verbaal is gevoegd. Als er meerdere soorten waren geweest, dan had hij hoogstwaarschijnlijk ook daarvan een voorbeeld bijgevoegd. De regels van de Duitse bezetter daarover waren zeer strikt.

De titel van het pamflet, EH(B)211/8a, is ‘De Luchtpost’, en het betreft het 8e nummer voor België van 1941. Op de bijgaande afbeelding van het pamflet dat bij inwoners van Roermond is aangetroffen, kunt u nog het gaatje zien voor het koord waarmee de bundel pamfletten aan de ballon waren bevestigd.